gười Thái ở đây có câu nói: Nòn chậu kin phắc, nòn sai kin pa tức là: Ngủ sớm ăn rau, ngủ muộn ăn cá nói lên tập quán đánh cá đêm trên các dòng suối. Trong hàng chục loại cá đánh được mỗi đêm thì pa khính (cá xỉnh) là loại cá được ưa chuộng nhất.

Cá xỉnh mình dài, thon, đầu nhỏ, vẩy trắng, lườn có ánh xanh trông rất đẹp mắt. Con nào to lắm chỉ cỡ 4 ngón tay, còn thường là bằng 2 - 3 ngón tay nhưng thịt cá xỉnh ăn tuyệt ngon.
Bàn tay khéo léo của các cô gái Thái biến những con cá xỉnh tươi ngon thành món pa chen. Cá được rán qua một lần để nguội rồi rán lại lần nữa, lúc đó có thể tước cá thành bốn mảnh theo chiều dọc, chấm nước mắm giấm ớt với chút tiêu và tỏi thì vị thơm, ngọt, bùi, béo, cay, chua hài hòa trong miệng thấm dần đến tận cuống họng. Chưa hết, còn món pa pinh nữa: cá xỉnh mổ sạch ướp gừng, ớt, sả cặp vào cặp tre nướng trên than hồng, mỡ cá chảy ra vàng óng, thơm lừng quyến rũ, ăn nóng với xôi nếp Tú Lệ đến no mà không chán.

Vào những ngày nông nhàn, người Thái còn làm món pa kho cá xỉnh mổ sạch ướp hạt sẻn (một thứ hạt tiêu của người Thái cay và thơm) và ớt, sả, gừng. Hoa chuối thái mỏng ngâm sạch nhựa, trộn gia vị, bỏ cá vào giữa bọc nộm hoa chuối chung quanh, sau đó cho tất cả vào hai chiếc bẹ già của hoa chuối buộc lại đồ trên chõ. Mùi thơm nức của hạt sẻn quyện với mùi cá khiến thực khách không thể ngồi yên. Cá hấp xong, mang ra rắc vừng lạc giã nhỏ vào nộm và cá, bạn sẽ cảm nhận đầy đủ hương vị ẩm thực đặc trưng của xứ núi Tây Bắc.

Ngoài ra, pa khính còn được người Thái chế biến thành nhiều món ăn ngon khác như cá xỉnh (nấu với rau sắn muối chua (pa sủm) hoặc cá xỉnh kho ớt, sấy khô để dành (pa giảng).

Ruột cá xỉnh bám mỡ vàng óng, người Thái làm sạch, đem chưng với hành mỡ, tạo nên một thứ nước chấm đắng ngậy để chấm rau sống.

Đặc biệt là trong lễ ăn hỏi của người Thái không thể thiếu vài chục cá xỉnh sấy khô đựng trong những chiếc giỏ tre xinh xắn đan bằng sợi nan tre đã nhuộm đỏ.

Nguồn tin: VHNTAU